Dat het niet metvalt um je een aandere taol eigen te maken, daor hew allemaol wal beeld bij dèenk ik. Zo gungen wij dizze zummer tien dagen op vekaansie naor Montenegro. In het jongste land van Europa wordt Montenegrijns praot, wat stark lek op het Servisch, Bosnisch en Kroatisch. Wij vunden de Montenegrijnen niet uutblinken in stuurmanskunsten en ok bleken ze niet arg vriendelijk, waordeur we ze hiel misschien ok een paor maol Montesacherijn nuumd hebt. Toch bleek daj met een simpel hvala (dankjewel) vaak nog wal een kleine glimlach kriegen kunden an het end van het gesprek. An de rest van de taol hew oes in de vekaansie maor niet waogd, want aw dat hadden leren moeten, dan was der gien tied over bleven um dit prachtige land te verkennen.
Toch bint er ok lu die zuch wal waogt an het leren van een aandere taol of dialect. Wat te dèenken van Elise Schaap die dizze zummer te zien was met Blablabla met Schaap? Hierin weur Schaap uutdaagd um zuch een bepaold accent eigen te maken. Op papier een interessant programma, maor in de praktijk vun ik het toch veural een parade van BN-ers die te pas en te onpas heur opwachting meuken. In de oflevering over het Twents kreeg Schaap les van de schrievers van het boek Twents veur dummies. Harrie Scholtmeijer en Ellen Peters weet veul over het Twents, maor aj ze dan in een olderwets klaslokaal met een krijtbord en holten baankies zet…. Dan zakt mij de boks gewoon weer ies of! Waorum möt dit nou weer in een museum opnummen worden? Ze hadden toch ok in een moderne, strakke vergaderruumte met digibord staon kunnen? Nou wordt de taol geliek weer in het museum zet.
En nét as de gesprekken over het gebruuk van streektaol of dialect interessant weurden, mus het programma weer deur. Want ja, ’t was vanzölf wal op de commerciële tillevisie te zien, dus gas op de plaank en rap deur naor het grappige diel. En begriep mij niet verkeerd, ik vind Schaap een verdienstelijk actrice en imitator, maor de streektaol is in dit programma enkel en allent maor een middel um Schaap te laoten doen waor ze goed in is: grappige typegies. Elk programma eindigt met een verkleedpartij, een bult make-up en een pruuk. En zo wordt de taolen die aans bint as het standaard Nederlands vanneis niet serieus nummen op landelijke tillevisie.
Dat het ok aans kan, bewezen de makers van het locatietheaterstuk Boer Koekoek. Al vanof het begun waren we as Huus van de Taol betrökken bij dizze productie. Wij hebt het stuk naor het Drèents van ’t Hollandscheveld vertaold, hebt de acteurs de achtergronden van oeze taol bijbracht en ze coachd op de uutspraak. En aj dan heurt en ziet hoe serieus de acteurs umgaot met leren van de Drèentse teksten, dan kuj niet aans as je pettie der veur ofnimmen. Vanzölf was der in de veurstelling nog wal ies wat te heuren wat net gien Drèentse klaank har, maor ik dèenk dat het ze goed lukt is um der een Drèentse veurstelling van te maken. In de recensies en reacties die ik dizze zummer veurbijkommen zag (en dat waren der nogal wat) he’k niet ienmaol wat lezen over het gebruuk van de Drèentse taol. En dat is het mooiste compliment waj kriegen kunt as een grotendiels Drèentstaolige veurstelling met allent maor acteurs van buten de previncie.
Een week of wat terug har ik een gesprek met een filmproducent over een film over Vincent van Gogh zien tied in Drenthe. Van Gogh verbleef bij een Drèentse pensionholder, dus de producent vun het niet meer as logisch dat die acteur dan ok Drèents prat in de film. Daornaost biw in gesprek met een aandere club die volgend jaor locatietheater in Drenthe brengt. Ok daor wilt ze de Drèentse taol een rol geven um de simpele reden dat ze vindt dat die bij de umgeving heurt.
Wij slaagt er dus met mekaar zo zachiesan wal in um butenstaonders dervan te overtugen dat de streektaol niet zomaor een accent is. Al biw veur de landelijke tillevisie wal een langere aodem neudig.