Veurige maond was ik in Emmen ien van de gastsprekers op het symposium ‘Welke toekomst heeft de streektaal’. As directeur van het Huus van de Taol krieg ik dizze vraog wal vaker, maor as het er goed op ankomp, is het eigenlijk een rare vraog. Wij vraogt toch ok niet an iene op zien vieftigste verjaordag wat veur toekomst e nog hef? Waorum is dat dan wal vaak de insteek as het um streektaolen giet? Vieftig jaor leden weur der ok al zegd dat het Drèents der vandaag niet meer weden zul en moej kieken: het Drèents is der nog aal!
En nee, bij het Huus van de Taol biw niet naïef en weew ok wal dat er in de ofgelopen decennia een bult veraanderd is en dat de streektaol een aandere stee in de samenleving kregen hef as dat e vrogger har. Toen het Drèents nog overal was: op straot, in de winkel, op het wark. De wereld is in rap tempo veraanderd en dat betiekent dat taolen ok metveraandert. Het Drèents is vandaag de dag underdiel van de meertaolige wereld waor aw oes in bevindt. En daor kuj van alles van vinden, maor dat is wat het is. En dat had dan misschien ok wal de centrale vraog van dat symposium weden kunt: ‘Wat is de rol van de streektaol in een meertaolige samenleving’?
Want dat de streektaol een aandere stee hef dan pak ‘em beet vieftig jaor leden, dat is wal dudelijk. Maor die aandere rol betiekent niet geliek dat de streektaol in een hospice an het zuurstof lig en niet lang meer hef, zoas hoogleraar Arjen Versloot veurspelt veur het Nedersaksisch*.
Taol is namelijk meer dan allent een communicatiemiddel, het gef oes ok de meugelijkheid um oeze identiteit uut te dragen. Deur het spreken van de streektaol laow zien waor aw vort komt of waor oes wiegie staon hef. En zeker de leste jaoren lek het erop dat dit belangrieker an het worden is. Umdaw aal meer wereldburger wordt, hebt mèensen ok aal meer de behuufte um bij een kleiner gehiel, dichtbij huus te heuren. En dan hej met het praoten van je streektaol een mooie menier um dat te doen!
Ik bin veurige maond ok bij een koppel Drèentse gemienten west, umda’k vin dat ze teveul richting Beilen kiekt, in ofwachting van wat er kommen giet op het gebied van het Drèents. Laot ze ok ies bij zuchzölf te raode gaan: wat doet ze der zölf an um het Drèents een vaste stee te geven in het openbare leven? Hebt ze intern een beleidsstuk over het gebruuk van het Drèents? As de plietsie van Emmen naor Schonebeek möt um een grote vechtpartij uut mekaar te halen, gaot er dan ok Drèentstaolige agenten met die kaant op? Wordt daor over naodacht? Wordt er bij de sollicitatie naor vraogd? Ik weet zeker daj de boel eerder sust hebt aj in de butendörpen meer Drèents praot as Nederlaands. En wordt er op het gemientehuus andacht besteed an de Drèentse taol en cultuur? Kriegt neie metwarkers dat met in heur inwarkprogramma? Gemienten hebt ok een verantwoordelijkheid én een veurbeeldfunctie as het giet um het Drèents. Maor of ze die ok nimt?
As steunpunt veur de Drèentse taol kuw as Huus van de Taol zörgen veur advies, understeuning en vertaoling, maor de grootste uutdaging lig wat mij angiet niet bij oes. Die lig bij de sprekers én de niet-sprekers die der samen veur zörgen moet dat het Drèents een betere stee in oeze samenleving kreg.
Oeze Drèentse samenleving is pas inclusief, as de streektaol der een stee in hef. Dus laow oes daor nou ies op richten met mekaar, in plaots van oes aal maor weer of te vraogen welke toekomst de streektaol hef.
* Versloot, A. (2021). Streektaaldood in de Lage Landen. Taal & Tongval, 72(1), 7-16.