Kennen ie dizze uutdrukking? Veul Drenten kennen hum wel, maor der binnen aal minder die hum ok actief gebruken in heur alledaagse taolgebruuk. Het betiekent feitelijk daj te veul heui op joen vörk hebben en daj niet het onmeugelijke doen kunnen. Dat hew allemaol wel ies, dèenk ik.
Mien oma, die op Erica woond hef, was ok aaltied an het heksen. Rap met alles wat ze dee. En ik kan het weten, want ik was haost alle dagen bij heur. Ik kan me hiel goed herinnern hoe dat gung as ik tussen de middag stoet bij heur eten har. “Amber, je moeten dommiet naor schoele. Hup, vort!”. Oma preut altied Drèents tegen mij. Achterof mark ik dat ze mij daor veul met hef anleerd. Zo zeg ik nog aal dommiet, ok al zeggen veul Drenten straks.
Bij het Huus van de Taol biw drok gangs met een project dat precies over dat soort woorden en uutdrukkingen giet. En daorbij giet het niet um hiel old Drents weer veur de dag te halen, of allennig mooie woorden op te halen. Met schienvat in de haand op hozevörrels over de beune lopen, dat doew niet meer. Dat is wat van vrogger. De Drèentse taol is dat niet. Het tegenoverstelde zölfs: die leeft!
Je heuren het op straot, je lezen het in het dorpsblad (?) en ok op social media kriej de indruk dat het Drèents echt leeft. Dat kuj bijveurbeeld wel zien an de socialmedia-reacties op het Drèents in de naojaorsreclame van de Lidl. We willen dat onze taol op een goeie manier naor veuren komp op tillevisie, want eigenlijk biw der slim groots op.
Het Drèents is van alle generaties en daorum brengen we met dit project old en jong bij mekaar. We zuken woorden as dommiet veur straks, of uutstukken veur uutleggen, maor ok uutdrukkingen as heksen en blauwvarven tegeliek of uut de tied kommen. Alledaagse Drèentse woorden en uutdrukkingen die nog lang niet uut het geheugen verdwenen binnen, maor wel bijna uut het taolgebruuk. Vaak verdrongen deur een vernederlandste variant. Juust die woorden zuken we en gaow vanneis veur het voetlicht brengen.
Samen met een bevleugen groep vrijwilligers spitten we het Woordenboek van de Drentse Dialecten deur en gaow de boer op um interviews of te nemen. We doen ons best um toch echt te heksen en blauwvarven tegeliek, want de eerste risseltaoten hew an het end van de winter al.
Met die eerste risseltaoten gaow samenwarken met het Drents Archief. Zij maken een educatief programma veur kinder tussen de 10 tot 14 jaor. En we zorgen derveur dat elkenien die dat wil ok kan neuzen in de woorden van dit project. Dèenk bijveurbeeld an een makkelijk deurzuukbare liest as schriefhulp.
Ie kunnen ok metwarken an dit project! Aj nou woorden insturen wilt, kan dat via huusvandetaol.nl/heksen. Maor je kunnen ok op een aandere manier metwarken: in het veurjaor gaow een neie fase van het project in. Dan wiw weten oj in Schonbek uutstukken of oetstukken. En oj ok eelsk zeggen hier, of dat dat allènt bij de kop van Drenthe heurt. Dus gaow de verzamelde woorden en uutdrukkingen veur alle varianten van het Drèents naolopen.
Woj ok metwarken? Mail naor info@huusvandetaol.nl of bel via 0593-371010.
Amber Tieck
Streektaolfunctionaris bij het Huus van de Taol
