Uitgelicht: Een bevlogen onderzoeker

Bert Finke (56) mag met recht de historicus van Schoonebeek worden genoemd. Inmiddels beschikt hij over een manuscript van circa 10.000 pagina’s en het eind is nog niet in zicht. Ondertussen schreef hij twee lijvige boeken over ons dorp en een derde is in de maak. Wat drijft hem om dit te doen er zo ontzettend veel tijd in te steken? Met die, en vele andere vragen, ging ik met hem in gesprek. 

Bert is geboren en getogen in Zandpol. Zijn werk bracht hem naar Leeuwarden, in de buurt waarvan hij nu alweer 28 jaar woont. Door zijn werk en zijn hobby is hij echter grote delen van zijn tijd in Schoonebeek en omgeving te vinden.

Hoe begon zijn interesse in de geschiedenis van Schoonebeek? Bert: “Toen ik 11 jaar was ben ik al begonnen met het uitzoeken van de stamboom van mijn familie. Eerst van moederskant en daaruit bleek dat zij afstamde van diverse Schoonebeker families. Later ben ik ook in de geschiedenis van vaderskant gedoken en ook van daaruit kwam ik in Schoonebeek terecht. En waarom ik hier al op zo jonge leeftijd geïnteresseerd was? Ik ben erachter gekomen dat het ‘gewoon’ in mijn genen zit. Een andere verklaring is er niet.”

Vanwaar die zoektocht naar de Schoonebeker historie? “In 2000 ontmoette ik vanuit mijn genealogische hobby ene Willem Heerspink. Hij was bezig een familieboek te schrijven. Al snel bleek dat wij familie van elkaar waren en hij vroeg me om hem te helpen. Tijdens dat onderzoek ontdekte ik dat je vanuit stamboomonderzoek gemakkelijk naar lokaal historisch onderzoek kunt komen. Dan kom je op het sociale en economische terrein terecht en dat boeit me ook enorm. En bij alles wat ik tegenkom wil ik weten het echt zit. Een verhaal moet kloppen. En als ik dan informatie mis, dan ga ik zoeken en dan rust ik niet eerder dan dat ik weet hoe het zit. Dat kost heel veel tijd, maar dat heb ik er graag voor over. Toen dat familieboek in 2007 klaar was, dacht ik ‘weet je wat, er is nog weinig bekend over Schoonebeek, althans feitelijk’. Dat werd mijn ding, want Schoonebeek heeft een interessante en deels redelijk unieke geschiedenis.”

Op de vraag hoe Bert te werk gaat vertelt hij: “Ik maak bij mijn onderzoek geen specifieke keuzes. Ik pak alles op wat ik tegenkom. Ik werk uiteindelijk wel op drie hoofdonderwerpen: 

familiegeschiedenis, behuizing en de dorpsgeschiedenis. Natuurlijk zijn deze allemaal met elkaar verbonden. Alles wat ik vind zijn stukjes die nodig zijn om de hele puzzel te leggen.” En hoe is je aanpak? “Ik begin bij de basis, dat is voor mij een stamboom. De primaire bronnen zijn dan de burgerlijke stand en de kerkboeken. Vervolgens stap ik naar de secundaire bronnen, waaronder rechterlijke archieven. Die zijn er in verschillende vormen tot aan Goorspraken en de Etstoel, dan kunnen we al terug tot 1560. Veel materiaal is al wel digitaal beschikbaar, maar soms moet je ook gewoon de papieren archieven in. En dan is het een kwestie van pagina voor pagina doorspitten. Een kwestie van buffelen, maar daar heb ik geen moeite mee.” 

Bert maakt relatief weinig gebruik van gesprekken met dorpsgenoten. “Mijn interesse gaat meer naar de oudere geschiedenis uit en daarvoor zijn geen mensen meer beschikbaar die er iets over kunnen vertellen. Voor de jongere geschiedenis is dit wel interessant en daarom bestaat het plan om ‘Ronde Tafel gesprekken’ te gaan houden in alle dorpen in de gemeente Emmen. Er zijn nog genoeg mensen die een verhaal te vertellen hebben. In het voorjaar wil ik daar mee starten, te beginnen in Schoonebeek.”

Inmiddels staan er vijf boeken op zijn naam. Over de familie Heerspink, over Den Oever (bij Emmen), over Oud-Zandpol, over de mislukte overval op het gemeentehuis in Schoonebeek in 1943 (de ‘OD-actie’) en het Booënboek dat onlangs is verschenen. Hij werkt alweer aan zijn volgende boek en dat gaat over de oorspronkelijke boerderijen in Schoonebeek. Dit is de uitwerking van het onderwerp ‘behuizing’ met daaraan gekoppeld de familiegeschiedenis van de bewoners. Dat boek wordt waarschijnlijk in twee delen opgeknipt, want er is enorm veel over te vertellen. De boeken worden uitgegeven door Stichting Onderzoek Drentse Families en Huizen, die door Bert werd opgericht en waarvan hij voorzitter is.

Wat doet hij op dit moment nog meer? Bert: “Ik verzorg lezingen, zoals in het najaar van 2021 nog als onderdeel van het evenement ‘Schoonebeek 194045’. Onlangs mocht ik bij Radio Drenthe iets vertellen over het booënboek en in het voorgesprek kwam ook de OD-actie ter sprake. Daar zijn ze zo enthousiast over geworden dat ze een meerdelige serie en een podcast over willen maken.”

Bert is voorzitter van de stichting Erfgoednetwerk Emmen en vanuit die rol is hij projectleider van het ‘Van Gogh-project in de gemeente Emmen. Bert hierover: “Dit is ook weer zo’n mooi project waar veel uit te halen is., ook in Schoonebeek. De bedoeling is dat we op het terrein waar het witte kerkje heeft gestaan een kruiden- en pluktuin komt. Bij het project worden mensen uit de dagbesteding van Cosis betrokken en daarnaast helpt Schoonebeek in Actie hieraan mee. Een mooie samenwerking.”

Dit interview had wel een boek kunnen worden, zoveel valt er nog te vertellen. Een ding is duidelijk. Bert Finke is nog altijd zeer bevlogen en nog lang klaar met onderzoek naar de geschiedenis van Schoonebeek en met de vastlegging daarvan. Gelukkig maar!